Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030 nhấn mạnh: “Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, đạo đức công vụ trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đi liền với các chính sách đãi ngộ, động viên, khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành tốt nhiệm vụ…”. Bài viết làm rõ hơn cơ sở pháp lý và những giải pháp tiếp tục tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính để thực hiện thành công Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021 - 2030.

Thứ trưởng Nguyễn Trọng Thừa, Phó Trưởng ban thường trực Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Bộ Nội vụ chủ trì phiên họp đánh giá tình hình, kết quả cải cách hành chính những tháng đầu năm 2023 và triển khai các nhiệm vụ cải cách hành chính quý II/2023 và thời gian tới của Bộ Nội vụ (Ngày 19/5/2023).

Kết quả tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính thời gian qua

Trong giai đoạn triển khai thực hiện Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020, việc thực hiện kỷ luật, kỷ cương hành chính của các cơ quan, tổ chức, cá nhân tập trung vào các lĩnh vực thực thi công vụ, văn hóa, đạo đức công vụ. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, việc thực hiện kỷ luật, kỷ cương hành chính đã góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, điều hành và thực thi chính sách, pháp luật tại các cấp, các ngành; chủ trương cải cách hành chính (CCHC), đặc biệt là cải cách quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả quy định thủ tục hành chính (TTHC) liên quan đến người dân và doanh nghiệp đã có tác động tích cực đến cách thức giải quyết công việc của cán bộ, công chức (CBCC), củng cố niềm tin của Nhân dân đối với sự phục vụ, điều hành của cơ quan hành chính nhà nước các cấp.

Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã ban hành và tổ chức thực hiện các quy định về quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI, khóa XII và Kết luận số 21-KL/TW Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII về xây dựng Đảng và hệ thống chính trị; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; Quy định số 101-QĐ/TW ngày 07/6/2012 của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp; Quy định số 08-QĐi/TW ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng quy định trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương; Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Chỉ thị số 26/CT-TTg ngày 05/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong các cơ quan hành chính nhà nước các cấp; Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 22/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc và các văn bản chỉ đạo khác có liên quan. 

Các hoạt động và kết quả chủ yếu trong việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính thời gian qua là:

Thứ nhất, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để tạo sự thống nhất và nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động về thực hiện kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ, về văn hóa công vụ, đạo đức công vụ; gắn với quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác chuyên môn của mỗi cơ quan, đơn vị, tổ chức và cá nhân. Trên cơ sở Chỉ thị số 26/CT-TTg, Chỉ thị số 10/CT-TTg, Quyết định số 1847/QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án Văn hóa công vụ, các bộ, ngành, địa phương đã ban hành và tổ chức thực hiện quy định về tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; đẩy mạnh thực hiện văn hóa công vụ trong cơ quan, tổ chức, đề cao vai trò, thẩm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu.

Thứ hai, tăng cường vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị trong việc chỉ đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao và trách nhiệm trong xử lý, ngăn chặn tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà trong giải quyết công việc, nhất là các TTHC liên quan đến người dân và doanh nghiệp. Hầu hết các bộ, ngành, địa phương đều ban hành và tổ chức thực hiện quy định về việc đề cao trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu; thực hiện quy định của pháp luật về tiếp công dân, tiếp nhận và xử lý, giải quyết phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của người dân; tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ, kỷ luật, kỷ cương hành chính theo thẩm quyền quản lý; tạo môi trường đổi mới, sáng tạo và khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung.

Thứ ba, đẩy mạnh CCHC, đổi mới phương thức, lề lối làm việc trong cơ quan hành chính nhà nước các cấp. Trong đó, ưu tiên tập trung rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật thuộc phạm vi quản lý; tiếp tục rà soát, cắt giảm TTHC để tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước các cấp; thực hiện nghiêm việc lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp đối với hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và các tổ chức cung cấp dịch vụ công, coi đó là thước đo hiệu quả thực hiện nhiệm vụ, công vụ và kỷ luật, kỷ cương hành chính của cơ quan hành chính các cấp.

Thứ tư, tiếp tục hoàn thiện quy định về đạo đức công vụ trong cơ quan hành chính nhà nước. Tổ chức thực hiện nghiêm quy chế làm việc của Chính phủ và quy chế làm việc của từng cơ quan, đơn vị; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cá thể hóa trách nhiệm đến từng cá nhân, gắn với kiểm tra, giám sát và kiểm soát quyền lực theo đúng quan điểm chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết số 27-NQ/TW Hội nghị Trung ương lần thứ sáu, khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới: “Phát huy đầy đủ vị trí, vai trò của Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội; đề cao tính chủ động, sáng tạo, tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng chính sách, pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, công cụ kiểm tra, giám sát, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt, kỷ luật, kỷ cương, hiệu lực, hiệu quả của nền hành chính quốc gia”.

Thứ năm, tăng cường thanh tra công vụ và kiểm tra đột xuất việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương hành chính. Tập trung kiểm tra trách nhiệm người đứng đầu trong việc triển khai thực hiện các quy định về kỷ luật, kỷ cương hành chính trong các cơ quan, đơn vị trực thuộc, kiểm tra những vấn đề đang được dư luận quan tâm, như đạo đức nghề nghiệp, văn hóa công sở, quy tắc giao tiếp ứng xử nơi công sở, việc tiếp nhận và giải quyết TTHC cho tổ chức, cá nhân; đề xuất xử lý nghiêm các hành vi nhũng nhiễu, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp của CBCC được giao nhiệm vụ giải quyết TTHC. Báo cáo của Thanh tra Chính phủ gửi các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XV đã nhấn mạnh đây là một trong những hoạt động đem lại nhiều kết quả tích cực trong thời gian qua. 

Thứ sáu, phát huy có hiệu quả vai trò giám sát của Nhân dân thông qua cơ chế giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đối với việc thực hiện quy định của Đảng và pháp luật về kỷ luật, kỷ cương hành chính, việc thực hiện quy tắc ứng xử, đạo đức nghề nghiệp và những việc không được làm của người có chức vụ, quyền hạn. Báo cáo số 576/BC-MTTW-ĐCT ngày 17/10/2022 của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam gửi Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XV đã đánh giá: “Cử tri và Nhân dân đánh giá cao kết quả và ý nghĩa của việc xây dựng hoàn thiện thể chế, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; rà soát, sắp xếp lại tổ chức bộ máy, cương quyết bỏ khâu trung gian, nhất là giảm cấp tổng cục”.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, việc chấp hành sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính của một số cơ quan chưa nghiêm. Việc triển khai nhiều văn bản, đề án được giao chưa bảo đảm tiến độ, chất lượng chưa đạt yêu cầu. Công tác kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chưa được quan tâm đúng mức, việc phát hiện vi phạm, xác định trách nhiệm và xử lý chưa kịp thời, chưa nghiêm. Công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý của nhiều bộ, cơ quan, địa phương về kỷ luật, kỷ cương hành chính chưa được quan tâm đúng mức. Vấn đề này đã được Chính phủ thẳng thắn nhìn nhận, đánh giá tại Công điện số  280/CĐ-TTg ngày 19/4/2023 của Thủ tướng Chính phủ về chấn chỉnh, tăng cường trách nhiệm trong xử lý công việc của các bộ, cơ quan, địa phương “..., trong thời gian gần đây, thực tế ở một số bộ, cơ quan, địa phương và một bộ phận cán bộ, công chức đã xảy ra tình trạng né tránh, đùn đẩy công việc, có tâm lý e dè, sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám tham mưu, đề xuất xử lý công việc, không quyết định công việc thuộc thẩm quyền; có trường hợp đẩy việc lên cơ quan cấp trên hoặc sang các bộ, cơ quan khác, thiếu sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả giữa các bộ, cơ quan, địa phương... Hậu quả dẫn đến quá trình xử lý công việc bị kéo dài, gây cản trở và làm giảm hiệu lực, hiệu quả của công tác chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp; cá biệt có nơi rất trì trệ, làm suy giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với cơ quan nhà nước, ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đã đề ra”.

Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính để thực hiện thành công Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030  

Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân và hội nhập kinh tế quốc tế trong bối cảnh toàn cầu hóa. Một trong bảy nhiệm vụ trọng tâm trong nhiệm kỳ 2021-2026 được đặt ra tại Nghị quyết số 161/2021/QH14 ngày 29/4/2021 của Quốc hội về công tác nhiệm kỳ 2016-2021 của Quốc hội, Chủ tịch nước, các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Kiểm toán Nhà nước là: “Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chính trị trong tình hình mới, nhất là việc tăng cường trách nhiệm, kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ”. Nghị quyết số 27-NQ/TW của Hội nghị Trung ương lần thứ sáu, khóa XIII đặt ra yêu cầu: “Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ, chính quyền địa phương; xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ Nhân dân, chuyên nghiệp, pháp quyền, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả”. 

Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ nêu trên, trật tự, kỷ luật, kỷ cương hành chính phải được tiếp tục thực hiện mạnh mẽ với các nội dung cần ưu tiên là:

Một là, tiếp tục nghiên cứu, làm rõ cơ sở khoa học về đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ và chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; tổ chức các bộ, các cơ quan chuyên môn đa ngành, đa lĩnh vực; giảm hợp lý số lượng các bộ, cơ quan ngang bộ và cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện. Tăng cường vai trò, nâng cao trách nhiệm của Bộ trưởng với tư cách thành viên Chính phủ trong quản lý vĩ mô và xây dựng chính sách, đặc biệt là xây dựng thể chế hành chính đáp ứng yêu cầu tạo đột phá chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030 và năm 2045. Thực hiện nguyên tắc, một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm chính, các cơ quan có liên quan phối hợp thực hiện; từng bước xóa bỏ cơ chế phối hợp liên ngành, gắn với việc xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu. Phát huy đầy đủ vị trí, vai trò của Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội; đề cao tính chủ động, sáng tạo, tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng chính sách, pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, công cụ kiểm tra, giám sát, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt, kỷ luật, kỷ cương, hiệu lực, hiệu quả của nền hành chính quốc gia. Ðổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, tập trung quản lý phát triển; bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và sự tham gia của người dân vào quản lý nhà nước, quản trị quốc gia.

Hai là, xác định rõ và thực hiện đầy đủ hơn nữa vị trí, vai trò, thẩm quyền, trách nhiệm của Chính phủ trong xây dựng pháp luật, nâng cao năng lực phản ứng chính sách. Siết chặt hơn nữa kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật để đảm bảo phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của CBCC vào việc xây dựng thể chế phát triển đất nước và tổ chức thi hành pháp luật theo tinh thần thượng tôn pháp luật; bảo đảm chủ động tham gia, phối hợp chặt chẽ, tăng cường kiểm soát của Chính phủ đối với nền hành chính quốc gia và việc thực hiện quyền lập pháp. Xây dựng nền hành chính phục vụ Nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, khoa học, trong sạch, công khai, minh bạch, tạo môi trường thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. 

Ba là, tiếp tục đẩy mạnh CCHC, trọng tâm là nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC, viên chức với ba trụ cột chính: tổ chức bộ máy; công vụ, công chức; hành chính điện tử và chuyển đổi số. Đây cũng là nhiệm vụ, yêu cầu đặt ra tại Nghị quyết số 76/NQ-CP của Chính phủ và Nghị quyết số 27-NQ/TW Hội nghị Trung ương lần thứ sáu, khóa XIII. Tiếp tục cắt bỏ các TTHC gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp; thực hiện có hiệu quả dịch vụ công trực tuyến; xây dựng nền kinh tế số, chính phủ số, xã hội số. Tiếp tục cải cách, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công, chất lượng dịch vụ công; sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tinh gọn, bảo đảm chất lượng, hoạt động hiệu quả.

Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền khoa học, hợp lý, đi đôi với nâng cao trách nhiệm, gắn với bảo đảm nguồn lực, năng lực thực hiện pháp luật cho các bộ và địa phương; tăng cường kiểm tra, giám sát; bảo đảm quản lý thống nhất của Chính phủ, phát huy vai trò chủ động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của từng bộ và địa phương. Xác định rõ trách nhiệm giữa Chính phủ với các bộ; giữa các bộ với nhau; giữa Chính phủ, các bộ với chính quyền địa phương; khắc phục tình trạng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; phân định rõ trách nhiệm cá nhân và tập thể, đề cao vai trò, trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước.

Năm là, tập trung phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hành chính; cải cách mạnh mẽ chế độ công vụ, công chức; hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn chức danh, vị trí việc làm, tiêu chuẩn nghiệp vụ, tiêu chí đánh giá CBCC, viên chức dựa trên kết quả và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ được giao bằng sản phẩm cụ thể và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp. Chất lượng và hiệu quả hoạt động của nguồn nhân lực hành chính vừa là nhân tố quyết định thành công của Nghị quyết số 76/NQ-CP, vừa là lực lượng quan trọng nhất trong phát triển nhân lực - một trong ba đột phá chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030 và năm 2045, đã được khẳng định tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng./.

TS Trần Nghị - Tổng Biên tập Tạp chí Tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ

Nguồn: caicachhanhchinh.gov.vn